W poszukiwaniu śladów apostoła Pawła na Malcie

28.12.18

W poszukiwaniu śladów apostoła Pawła na Malcie

                                                                                            "Jeśli Bóg z nami, któż przeciwko nam?"

św. Paweł

Szczerze mówiąc nie trzeba się za bardzo wysilać, żeby na Malcie odnaleźć ślady apostoła Pawła, ponieważ  jego obecność  odczuwalna jest na każdym kroku. Jego imieniem nazywa się tutaj ulice, place, kościoły, a pomniki upamiętniające  kilkumiesięczny pobyt apostoła na wyspie znajdujemy w każdym mieście. 
Planując swoją podróż na Maltę - jednym z  głównych założeń tej wizyty było odwiedzenie miejsc związanych z apostołem Pawłem, a świadomość spacerowania Jego "śladami" była dla mnie bardzo inspirująca:)
Nasze poszukiwania rozpoczynamy w miejscowości  San Pawl il-Bahar, gdzie prawdopodobnie rozbił się okręt przewożący apostoła Pawła  do Rzymu.

Szaweł /Saul/ urodził się w Tarsie około 5-10 roku  -  w żydowskiej rodzinie posiadającej rzymskie obywatelstwo.  I chociaż nie należał do grona dwunastu apostołów, ani nawet do szerszej grupy uczniów Jezusa - został nazwany apostołem narodów.

Wychowywał się w środowisku żydowskiej diaspory.  Jako młody faryzeusz, niezależnie od swojej pozycji społecznej musiał nauczyć się jakiegoś rzemiosła – w przypadku Szawła była to umiejętność tkania płacht namiotowych.
W latach 20-tych przybył do Jerozolimy, gdzie studiował Torę w szkole Gamaliela Starszego. Jako młody faryzeusz był zagorzałym przeciwnikiem i prześladowcą chrześcijan. Około 35 roku był obecny przy ukamienowaniu Szczepana, jednego z siedmiu diakonów.
Później osobiście zaangażował się w prześladowanie chrześcijan w Jerozolimie. 
Około 35 roku, wyposażony w listy polecające od Sanhedrynu udał się do Damaszku z nakazem aresztowania zwolenników nowej religii. I od tego właśnie momentu w jego życiu nastąpił spektakularny przełom. Jak podają Dzieje Apostolskie:
"Gdy zbliżał się już w swojej podróży do Damaszku, olśniła go nagle światłość z nieba. 
A gdy upadł na ziemię, usłyszał głos, który mówił: „Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?” „Kto jesteś Panie?” – powiedział.
„Ja jestem Jezus, którego ty prześladujesz. Wstań i wejdź do miasta, tam ci powiedzą, co masz czynić”. 
Ludzie, którzy mu towarzyszyli w drodze, oniemieli ze zdumienia, słyszeli bowiem głos, lecz nie widzieli nikogo. Szaweł podniósł się z ziemi, a kiedy otworzył oczy, nic nie widział. Wprowadzili go więc do Damaszku, trzymając za ręce. Przez trzy dni nic nie widział i ani nie jadł, ani nie pił".

W Damaszku Szaweł został ochrzczony przez Ananiasza, a jego imię zostało zmienione na Paweł.  Od tej pory  w synagogach głosił, że Jezus Chrystus jest Mesjaszem i z zatwardziałego prześladowcy chrześcijan stał się najwierniejszym sługą  Jezusa Chrystusa. Paweł odbył trzy podróże misyjne, o których szczegółowo przeczytać możemy w Dziejach Apostolskich.   
W roku 58 został  aresztowany w Jerozolimie, a w  czasie procesu - jako obywatel rzymski, odwołał się do cesarza. Do Rzymu  wyruszył jesienią 60 roku, ale zanim tam dotarł  nieoczekiwany zbieg okoliczności sprawił, że wcześniej znalazł się na Malcie i na  pewno nie była to wizyta turystyczna, jak w moim przypadku:) 
Statek, którym jako więzień płynął w kierunku Rzymu, natrafił na niekorzystną pogodę, wiatr zrzucił go z kursu, a następnie dryfował przez wiele dni po nieznanych wodach. Kiedy wszyscy na pokładzie tracili nadzieję  - Paweł przemówił do żeglujących:
"A teraz radzę wam być dobrej myśli, bo nikt z was nie zginie, tylko okręt. Tej nocy ukazał mi się anioł Boga do którego należę i któremu służę i powiedział: 
"Nie bój się Pawle, musisz stanąć przed cezarem i Bóg podarował ci wszystkich, którzy płyną razem z tobą". Bądźcie więc dobrej myśli, bo ufam Bogu, że będzie tak jak mi powiedziano. Musimy przecież dopłynąć do jakiejś wyspy".
Tak też się stało. Piętnastego dnia po sztormie okręt roztrzaskał się o skały, ale 27o osób które były na pokładzie - ocalało.
"Gdy dzień nastał, nie rozpoznali lądu, widzieli jednak jakąś zatokę o płaskim wybrzeżu do którego chcieli doprowadzić okręt. Poodcinali kotwice i zostawili je w morzu. Równocześnie rozluźnili wiązania sterowe, nastawili pod wiatr przedni żagiel i zmierzali ku brzegowi. Wpadli jednak na mieliznę i osadzili na niej okręt. Dziób okrętu zarył się i pozostał nieruchomy, a rufa zaczęła się rozpadać pod naporem fal. 
Żołnierze postanowili pozabijać więźniów, aby który nie uciekł po dopłynięciu do brzegu. Lecz setnik chcąc ocalić Pawła, przeszkodził ich zamiarowi. Rozkazał aby ci co umieją pływać, skoczyli pierwsi do wody i wyszli na brzeg, pozostali zaś dopłynęli - jedno na deskach, a drudzy na resztkach okrętu. W ten sposób wszyscy cało znaleźli się na lądzie".

Zatoka św. Pawła

Najprawdopodobniej znajdujemy się w  okolicy gdzie rozbił się okręt przewożący Pawła do Rzymu. Na pamiątkę jego pobytu na Malcie wyspy na przeciwległym brzegu zatoki nazwano Wyspami św. Pawła. Stoi tam ogromnych rozmiarów pomnik apostoła.

Wyspy świętego Pawła

"My heart will go on", czyli romantyczne sceny żywcem wycięte z "Titanica":):)

Przy Zatoce św. Pawła znajduje się również źródło, z którego apostoł czerpał wodę po wyjściu na ląd oraz miejsce, gdzie Paweł siedział przy ognisku i zabił żmiję. 

A tak w Dziejach Apostolskich relacjonuje to wydarzenie św. Łukasz:

"Po ocaleniu dowiedzieliśmy się, że wyspa nazywa się Malta. Tubylcy okazywali nam niespotykaną życzliwość; rozpalili ognisko i zgromadzili nas wszystkich przy nim, bo zaczął padać deszcz i zrobiło się zimno. Kiedy Paweł nazbierał wielką naręcz chrustu i nałożył do ognia - żmija, która wypełzła na skutek gorąca, uczepiła się jego ręki. Gdy tubylcy zobaczyli gada wiszącego u jego ręki, mówili jeden do drugiego: "Ten człowiek jest na pewno mordercą, bo choć wyszedł cało z morza, bogini zemsty nie pozwala mu żyć".

On jednak strząsnął gada w ogień i nie ucierpiał. Tamci spodziewali się, że opuchnie, albo nagle padnie trupem. Lecz gdy długo czekali i widzieli, że nie stało mu się nic złego, zmieniwszy zdanie mówili, że jest bogiem".

Maltańska legenda głosi, że od tego wydarzenia węże na Malcie przestały być jadowite.

Święty Paweł strąca żmiję  - zdj. internet

A teraz udajemy się w kierunku kościoła Dobrego Ognia, wzniesionego w miejscu, gdzie święty Paweł poskromił jadowitą żmiję. W tej okolicy mają się też podobno znajdować ruiny domu Publiusza - namiestnika wyspy:

"W sąsiedztwie tego miejsca znajdowały się posiadłości namiestnika wyspy imieniem Publiusz, który nas przyjął i po przyjacielsku przez trzy dni gościł. Ojciec Publiusza leżał właśnie chory na gorączkę i biegunkę. Paweł poszedł do niego i pomodliwszy się położył ręce na nim i uzdrowił go. Po tym wszystkim przychodzili również inni chorzy na wyspie i byli uzdrawiani. Oni to okazali nam wielki szacunek, a gdyśmy odjeżdżali przynieśli wszystko, co nam było potrzebne".

Według tradycji św. Paweł ustanowił Publiusza pierwszym biskupem Malty.

W arkadach kościoła umieszczono tablice w kilku językach /również po polsku/
z fragmentami Dziejów Apostolskich wspominającymi tamte wydarzenia. 

Kościół Dobrego Ognia

Krzyż Maltański

Zachody słońca na Malcie należą do niezapomnianych

Nieczynne już solanki

Opuszczamy miejscowość San Pawl il Bahar i ruszamy w kierunku Rabatu

Święty Paweł mieszkał tutaj przez około trzy miesiące, a w trakcie pobytu na pewno nie marnował czasu - uzdrawiał chorych i głosił ewangelię o Jezusie Chrystusie. Źródła podają, że za jego sprawą bardzo dużo ludzi się nawróciło. Następnie wyruszył do Rzymu. 

"Po trzech miesiącach odpłynęliśmy na okręcie aleksandryjskim z godłem Dioskurów, który przezimował na wyspie" - Dz. Ap. 28,11.  

Nie należy jednak zapominać o tym, że apostoł przebywał na Malcie jako więzień. Ja jednak przypuszczam, że Publiusz jako dozgonny "dłużnik" Pawła, pozwalał mu na  swobodne poruszanie się po wyspie. 

Niemniej jednak na czas swojego pobytu, został ulokowany w grocie, która według tradycji znajduje się w dzisiejszym Rabacie. Nad grotą w XVI wieku zbudowano piękny kościół, nazwany w przeszłości Święty  Paweł za Murami.

Dobrze, że  Malta jest bardzo maleńką wyspą, więc w ekspresowym tempie możemy przenosić się z jednego miejsca do drugiego. Kierujemy się zatem w stronę Rabatu.

Kościół "Święty Paweł za murami" w Rabacie.

W muzeum znajduje się kopia kotwicy okrętu, którym płynął apostoł Paweł

Grota świętego Pawła, w której  apostoł przebywał przez trzy miesiące, stała się jednym z pierwszych miejsc chrześcijańskiego kultu na wyspie i była odwiedzana przez papieży: Jana Pawła II oraz Benedykta XVI. 
Długi korytarz prowadzi do sanktuarium w jaskini mającej 15 metrów długości i 2 metry szerokości. Na ścianach pod tynkiem odkryto freski z VI wieku wraz z napisami. Wezwania zapisane na ścianach jaskini stanowią bardzo cenne źródło poznania historii chrześcijaństwa.
Większość jest krótka i prosta, składa się z jednej petycji - zazwyczaj w formie słowa: "pomoc" i czasem podpisanej "twój sługa". Spośród nich prawie wszystkie przywołują osobę Chrystusa w jakiejś formie - "Jezus Chrystus", "Chrystus", czy "Pan". 
O ile wczesnochrześcijańskie inskrypcje znajdujące się na ścianach skierowane są głównie do Jezusa Chrystusa, o tyle napisy z początku XX wieku w korytarzu to zwroty w stylu: "św. Pawle, pomóż swojemu słudze".

 

Inskrypcje w katakumbach św. Pawła

A teraz przenosimy się do podziemnego świata zmarłych czyli Katakumb św. Pawła. 
W zasadzie nie mają one bliższego związku z osobą apostoła, a swoją nazwę zawdzięczają głownie dzięki bliskiemu sąsiedztwu kościoła oraz groty św. Pawła. 
W tym fascynującym labiryncie podziemnych grobowców zbudowanym w III wieku n.e. i będącym najwcześniejszym archeologicznym dowodem obecności chrześcijaństwa na Malcie - na powierzchni 2200 metrów kwadratowych pochowano około tysiąca ciał.
Miejsce jest tylko częściowo otwarte dla zwiedzających, lecz mimo to ilość korytarzy oraz zakamarków jest tak wielka, że bez przewodnika człowiek może się pogubić. 

 

Wejście do głównego kompleksu katakumb prowadzi do dwóch dużych sal z filarami wykonanymi na wzór kolumn doryckich i zdobionych malunkami na tynku. Stojące w głównej krypcie okrągłe stoły i półokrągłe ławki wykute w jednym kawałku w skale, były wykorzystywane do pamiątkowych posiłków podczas corocznego festiwalu umarłych /starożytny zwyczaj Rzymian/. 
Kilka kroków niżej, w krypcie we wgłębieniu znajduje się kaplica oraz wykute w skale "groby Luculus", czyli małe prostokątne wnęki, używane do pochówku dzieci. 
Po prawej stronie ciągną się dwa długie korytarze, które prowadzą do grobów, gdzie ciała chowano pod spadzistym dachem przez otwór w dolnej części ściany. 
W okresie saraceńskim, kiedy zmieniły się zwyczaje pogrzebowe, a nowi mieszkańcy dostosowali to miejsce do potrzeb swoich praktyk pogrzebowych, kompleks prawdopodobnie porzucono, częściowo zdewastowano i okradziono. 
Część katakumb powróciła do użytku w trakcie rechrystianizacji wyspy, a otwartą przestrzeń ponownie zajęto i wykorzystywano jako chrześcijańskie sanktuarium.

Wnęki, w których chowano ciała zmarłych

Stół służący do agape - czyli chrześcijańskiej wieczerzy

Na Malcie jest jeszcze sporo miejsc oraz opowieści związanych z osobą świętego Pawła. Część z nich jest pewnie prawdziwa, ale niestety z biegiem czasu ludzie dopisali własny scenariusz do historii biblijnej. 

Ja, w każdym razie bardzo się cieszę, że na tym maleńkim skrawku ziemi, mogłam  odnaleźć chociaż fragmencik, jakże bogatego życiorysu człowieka, który dzięki miłości Chrystusowej zupełnie odmienił swoje życie, a głoszona przez niego ewangelia obiegała  i nadal obiega cały świat. 

Wystarczy tylko wsłuchać się w delikatny głos Jezusa zapraszającego nas do wspólnej agape, a idąc za przykładem apostoła Pawła otworzyć serce i przyjąć zaproszenie na wielką ucztę Króla Królów i Pana Panów:):)

"Teraz zaś już nie ja żyję, lecz żyje we mnie Chrystus. 

Choć nadal prowadzę życie w ciele, jednak obecne życie moje jest życiem wiary 

w Syna Bożego, który umiłował mnie i samego siebie wydał za mnie" 

słowa apostoła Pawła w liście do Gal. 2,20

 Moi Drodzy:):)

Niech w nadchodzącym Nowym Roku 2019

świat będzie dla Was pełen ciepła, radości i przyjaciół, 

a w Waszych domach nigdy nie zabraknie miłości i zrozumienia.

Nie pozwólcie zniszczyć w sobie tego, co wyróżnia Was w tłumie:):):)

Malta - listopad 2019