Blagaj - Klasztor Wirujących Derwiszy

6.11.16

Blagaj - Klasztor Wirujących Derwiszy

Dzisiaj chciałabym pokazać Wam jedno z piękniejszych i jak na mój gust bardziej "egzotycznych" miejsc znajdujących się na terenie Bośni i Hercegowiny. 
Pewnie wynika to z innej mentalności, kultury, wyglądu,  a także religii ludzi tam mieszkających oraz odwiedzających to miejsce - od znanych mi dotychczas i przyjętych w naszym kraju standardów i stereotypów. 
W państwie tym prawie prawie 50% ludności stanowią muzułmanie.

Gdyby jednak ktoś zadał mi pytanie z czym najbardziej  kojarzy mi się Bośnia i Hercegowina - bez większego zastanowienia odparłabym, że z hektarami ciągnących się wzdłuż i wszerz winnic oraz pięknymi, górskimi krajobrazami, które ze względu na rosnące tam cyprysy - czasami przypominają Toskanię.

 

Podróżowanie po drogach Bośni i Hercegowiny do dosyć ekstremalne i niezapomniane przeżycie. Czasami  zakręty są tak ostre, że można zobaczyć tył własnego samochodu - ale za to jakie widoki.

Plan podróży i zwiedzania na dzisiejszy dzień jest dosyć ambitny. Chcielibyśmy odwiedzić Blagaj, Madjugorie oraz Mostar o którym  pisałam tutaj.
Zaczynamy od małej, bośniackiej miejscowości Blagaj, położonej niedaleko Mostaru, a której główną atrakcją jest XV-wieczny Klasztor Derwiszów wybudowany w stylu ottomańskim.
Samochód zostawiamy na parkingu i ruszamy przed siebie.

Większą część odwiedzających to miejsce osób, stanowią muzułmanie

Przypuszczam, że Blagaj  w przeciwieństwie do obleganego Mostaru nie jest za bardzo rozreklamowany i  dlatego liczba odwiedzających go turystów jest stosunkowo niewielka - a szkoda.
Naprawdę warto tutaj zajrzeć, choćby ze względu na poznanie jakże innej od naszej - muzułmańskiej kultury, religii, czy też obyczajów. Cudowne położenie i bajkowe otoczenie klasztoru sprawiają, że nie chce się zbyt szybko opuszczać tego miejsca.  A jeśli ktoś z Was chciałby  na własne oczy zobaczyć muezina nawołującego wiernych do modlitwy lub porozmawiać z nim osobiście - w Blagaj jest to jak najbardziej możliwe.
Pierwotnie klasztor stanowił kompleks wielu budynków, z których do dziś zachowały się: musafirhana  /coś w rodzaju dzisiejszego hostelu, wybudowana w 1664 r./ oraz pomieszczenie grobowca /mauzoleum/. 

W męskiej toalecie taborety ułatwiające rytualne obmywanie przed  modlitwą

Klasztor Derwiszów jest  położony u podnóża 200-metrowej skały, z której wypływa źródło rzeki Buna, o jednym z największych nasileń w Europie. 
Woda wypływa z niego w ilości aż 43 tys. litrów na sekundę - co sprawia, że z jaskini wydobywa się już rwący potok o niesamowitym, szmaragdowym kolorze. Spacerowanie wzdłuż Buny to czysta przyjemność i niezapomniane przeżycie.
Jest nam tutaj tak dobrze, że zaplanowana  podróż do  Mostaru raczej nie dojdzie do skutku. 
Troszkę żałuję, ponieważ  będąc w Mostarze w zeszłym roku obiecałam sobie, że przy pierwszej nadarzającej się okazji, odwiedzę to zachwycające miasto jeszcze raz.
No ale cóż począć - czasami mniej, znaczy więcej:)

Sami powiedzcie, czy miejsce to nie jest zachwycające:)

Przed wejściem do klasztoru, zgodnie z muzułmańskim zwyczajem zdejmujemy buty, a stojący przed wejściem mężczyzna pomaga nam założyć odpowiedni strój. 
Kobietom zakrywa  głowy, ramiona oraz nogi, a kiedy moja chusta niechcący ześlizguje się z głowy - reakcja  mężczyzny jest natychmiastowa. 
Szczerze mówiąc serdecznie współczuję arabskim kobietom, które tak opancerzone muszą funkcjonować na co dzień. W tym momencie temperatura  wynosi 28 stopni, a w pełni lata  dochodzi nawet do 40.  
Ja byłam spocona już po paru minutach, chociaż mój strój  był dosyć przewiewny, a co dopiero mają powiedzieć te biedne kobiety ubrane w czarne habity /dżilbaab/,  chusty zakrywające głowy, a niejednokrotnie całe ich twarze /burki/, w związku czym otoczenie mogą obserwować jedynie przez ciemną siatkę znajdującą się  w okolicach oczu. W czasie rządów talibów w Afganistanie, burka była obowiązkowym strojem.
W Blagaj spotkałam bardzo wiele tak ortodoksyjnie ubranych muzułmanek. Kiedy ja rozkoszowałam się pysznym obiadkiem w cudownym otoczeniu - one zza czarnej siatki i z każdym kęsem wędrującym do ust - musiały podnosić  chustę do góry skupiając się na tym, żeby jej  nie ubrudzić. 
Koszmar i  hipokryzja w czystej postaci.

Tak, tak - to ja we własnej osobie - uff jak gorąco:)

Kiedy zostaliśmy już odpowiednio wystrojeni i nastawieni przez witającego nas gospodarza - nagle z górnego piętra klasztoru dobiega głośny śpiew muezina, nawołującego do popołudniowej modlitwy. Okazuje się, że jest nim ten sam mężczyzna, który przed chwilą nas ubierał.
Jego mocny głos rozbrzmiewa po całej okolicy, odbijając się echem od pobliskich skał.

Gdy przekraczam próg klasztoru jestem zaskoczona jego skromnym i ascetycznym wręcz wyposażeniem. Gdyby nie pięknie tkane, kolorowe dywany oraz wszędzie porozkładane mihraby - małe dywaniki służące do modlitwy - byłoby tutaj bardzo smutno i szaro.

Bardzo istotnym i chyba najważniejszym elementem wyposażenia są księgi Koranu, znajdujące się w kilku pomieszczeniach. 

Kiedy niefortunnie zaczęłam przeglądać jedną z nich tuż przed modlitwą muzułmańskich mężczyzn -   natychmiast zostałam zbesztana przez muezina padającego w tym momencie na kolana  i oddającego cześć Allahowi. Oczywiście na czas modlitwy wszystkie kobiety zostały stąd wyproszone.

Jako, że ja do osób strachliwych nie należę przeglądanie Koranu dokończyłam sobie później.

Dywanik modlitewny /mihrab/ wszedł do użytku w XVI wieku. Jego przeciętne wymiary to 80x160 cm. 
Charakterystycznym motywem tego typu kobierca jest umieszczony w jego środkowym polu wizerunek zwieńczonej łukiem niszy modlitewnej, nawiązujący do mihrabu w meczecie. Podczas modlitwy wzór mihraby musi być skierowany ku Mekce.
Istnieją kobierce na których znajdują się dwa lub trzy mihraby obok siebie /kobierce braci/, służące do modlitwy wspólnej.
Główny ośrodkiem historycznym ich produkcji jest Anatolia.

Wiadomo, że woda w religii muzułmańskiej stanowi nieodzowny element służący do rytualnej ablucji, czyli obmywania ciała przed każdą modlitwą - dlatego spora liczba kranów rozmieszczona  na terenie całego klasztoru nikogo nie dziwi.

Czynność ablucji wykonuje się etapami, a przy każdym z nich wypowiada się słowa: "Świadczę, iż nie ma bogów prócz Allaha i świadczę, że Muhammad jest jego sługą i wysłannikiem" i według kolejności wykonuje następujące czynności, zawsze pamiętając by myć najpierw prawą stronę, a potem lewą:

1. Umyć dłonie mydłem. Czynność wykonujemy trzy razy.

2. Umyć zęby i trzy razy wypłukać wodą usta.

3. Wyczyścić nos i trzy razy obmyć go wodą /nabrać wodę do nosa i wydmuchać/.

4. Trzy razy umyć lub tylko opłukać twarz.

5. Ręce od paznokci do łokci trzy razy.

6. Mokrymi dłońmi przegładzić włody.

7. Wziąć troszkę wody i wyczyścić uszy palcem, wewnątrz i małżowinę z zewnątrz trzy razy.

8. Stopy, od palców i pomiędzy palcami, od górnej do dolnej stopy, aż po kostki trzy razy.

W razie przeziębienia lub znajdowania się w zimnym pomieszczeniu wystarczy przejechać mokrą ręką wzdłuż skarpetki od palców do podeszwy /skarpetka musi być świeża i czysta.

Na koniec należy powiedzieć "Dzięki Bogu" i wytrzeć się ręcznikiem.

W taki sposób człowiek jest gotowy stanąć przed Bogiem i określa się go jako "Czysty do modlitwy".

Resztę możecie sobie dopowiedzieć sami.

  

Przez kamienny most przechodzimy na drugą stronę rzeki, skąd roztacza się jeszcze piękniejsza panorama klasztoru oraz całej jego okolicy.

Poniżej ścieżki spacerowej znajduje się przystań z pontonami, na których chętne osoby mogą wpłynąć do jaskini. Po drugiej stronie mostu można wynająć również kajak.  

A kim właściwie są i skąd się wzięli Wirujący Derwisze?
Mewlewici, albo inaczej Tańczący Derwisze to zakon założony około 1273 r. w Iranie przez Dżalal-ad Rumiego - jednego z największych poetów i mistyków perskiego kręgu kultowego.
Jego duchowym przewodnikiem był skazany na śmierć i stracony później Szamasuddin - który naraził się ortodoksyjnym teologom zbyt swobodną interpretacją Koranu.
Rumi na cześć zmarłego mistrza założył zakon mewlewitów - jeden z wielu zakony derwiszów, czyli ubogich /żebraków/. Specjalnością i odrębnością melwewitów stał się taniec. 
Jako sufici wierzyli oni, że  naśladowanie w tańcu ruchu ciał niebieskich pobudza duszę człowieka do wzmożenia swej miłości do Boga i wprawia ją w stan żywszych poruszeń. Rodzina Rumiego przez sześć stuleci kierowała działalnością mewlewitów. Sam Rumi pozostawił po sobie  dzieło Mesnevi - zbiór aforyzmów i sentencji etyczno-moralnych, ilustrowanych powiedzeniami Mahometa oraz tekstami Koranu.
Księga ta jest wciąż przez derwiszów tak poważana i wysoko ceniona, że samo jej studiowanie uważa się za swego rodzaju przepustkę do nieba.
Niektórzy religioznawcy naliczyli około 32 bractw derwiszów. Każde z nich rządzi się odrębnym regulaminem. 
Charakterystyczną cechą rytuału zakonnego derwiszów jest wspólna modlitwa, podczas której wymienia się i recytuje rytmicznie "najpiękniejsze imiona Allaha". Jest to rodzaj litanii. Różaniec składa się ze stu paciorków i przypomina różańce katolickie. Po wypowiedzeniu każdego imienia Allaha trzeba przesunąć jeden paciorek.
Bractwem zakonnym kieruje wielki mistrz, który kultywuje tradycję żywioną dla założyciela danego zakonu derwiszów. Założyciel ten to święty i właśnie ten kult jest sprzeczny z doktryną rygorystycznego jedynobóstwa wyłożoną w Koranie. Było to jedną z przyczyn konfliktów derwiszów z teologami ortodoksyjnymi.

Wirujący derwisze muzyką i tańcem czcili i nadal czczą Allaha. Ich stroje są bardzo skromne. W czasie tańca na głowie znajduje się sikki - wysokie nakrycie głowy, uznawane za nagrobek jaźni. Biała spódnica pełni rolę całunu. Rytualny taniec jaki wykonują derwisze wokół własnej osi to  sema.
W czasie tańca wirujący derwisz ma wyciągniętą prawą rękę ku niebu, żeby w ten sposób odebrać boskie błogosławieństwo ziemi. Ten stan medytacji trwa około 10 minut, a derwisze uwalniają się od ziemskich spraw. Na końcu rytuału zawsze dołącza do nich mistrz, który wcześniej czuwał nad prawidłowym wykonaniem wszystkich ruchów. 
Mewlewici przetrwali na terenie Turcji do dziś i stanowią charakterystyczną cechę kultury tureckiej. W 1954 r. otrzymali pozwolenie na wykonywanie swojego tańca publicznie, który uważany jest za jedną z większych atrakcji w kraju. W większych miastach Turcji np. Stambule organizowane są wieczory tureckie z pokazami tego tańca.
Jeśli ktoś z Was chciałby poznać więcej szczegółów i informacji dotyczących Wirujących Derwiszy odsyłam go do naszej blogowej koleżanki Dorotki z bloga "Bezbrzeżne myśli", która z wielką pasją i szczegółami opisuje historię powstania, rozwoju oraz zasady działania tego specyficznego bractwa zakonnego.
Dorotko mam nadzieję, że nie masz nic przeciwko temu?:)

zdj. wikip.

 

No cóż wrażenia estetyczne, poznawcze i wizualne są bardzo istotne w poznawaniu nowego i absorbującego miejsca, jakim niewątpliwie jest Klasztor Derwiszów, ale nasze brzuszki są już puste i intensywnie nawołują, że im też coś się od życia  należy:)
Nie pozostajemy zatem obojętni na zew głodu i szukamy odpowiedniego stolika. Wierzcie mi, że zjedzenie obiadu w takich okolicznościach przyrody i tak egzotycznym towarzystwie, to naprawdę niecodzienna przyjemność.
Tym bardziej, że jest strasznie gorąco, a szemrząca Buna daje bardzo przyjemny chłodek, natomiast cudowne otoczenie dopełnia całości.

Podsumowując dzisiejszego posta - bardzo się cieszę, że przyjechaliśmy do Blagaj i mogliśmy zobaczyć muzułmański Klasztor Derwiszów wraz z jego interesującą historią i jak by nie patrzeć specyficzną formą oddawania czci Bogu.
Jeśli będziecie w Mostarze, warto tutaj wdepnąć choćby na małą chwilkę. 
Niestety nasza mała chwilka przeciągnęła się na całe pół dnia,  ale ja w żadnym wypadku nie żałuję tej mimowolnie podjętej decyzji.
W drodze powrotnej wstąpiliśmy jeszcze do bośniackiego meczetu, wraz z przylegającym do niego cmentarzem. Zwróćcie uwagę na muzułmańskie groby, które w przeciwieństwie do naszych, są bardzo skromne i zupełnie puste - nie ma na nich żadnych zniczy, ani kwiatów. 
W zasadzie Bośnia i Hercegowina to bardzo biedny kraj, a widać to na każdym kroku. Ulice, sklepy oraz restauracje świecą pustkami i bardzo ubogim zaopatrzeniem. Domy są odrapane, a mieszkańcy maleńkich wsi oraz miast wiodą naprawdę skromne życie.  
Jedynie w dużych miastach, w których turyści codziennie zostawiają gotówkę, nie widać tych wszystkich mankamentów, czy deficytów finansowych.
Słuszne jest stwierdzenie, że podróże kształcą - a ja chciałabym jeszcze dodać od siebie, że dzięki powrotom z takich podróży, potrafimy bardziej docenić własny kraj i cieszyć się ze wszystkiego co posiadamy:)

 

I takiej właśnie umiejętności doceniania 

oraz dostrzegania pozytywnych stron życia 

chciałabym życzyć nam wszystkim na co dzień:) 

Blagaj, 7 wrzesień 2016